De boerenzwaluw is een echte boerenlandvogel. Dé luchtacrobaat van het boerenerf!
Leefgebied
De boerenzwaluw komt op het gehele noordelijk halfrond voor, ook in heel Europa. Alleen op IJsland vindt de soort weinig van zijn gading, dus komt daar zeer zelden voor. De boerenzwaluw trekt in groepen naar het zuiden. In september en oktober kunnen grote groepen boerenzwaluwen gezien worden voor hun lange reis. De boerenzwaluwen die in Nederland broeden overwinteren in West- en Centraal-Afrika, tussen Ivoorkust en Angola. Van eind maart tot begin juni (met de piek in mei) keren ze terug naar ons land. Hij is een dagtrekker en vliegt dus alleen overdag van en naar zijn broed- en overwinteringsplaats.
Kenmerken
De boerenzwaluw heeft een lichaamslengte tussen 17 en 21 centimeter en hij weegt slechts 20 gram. Hij heeft een schitterend verenkleed met metaalblauwe veren op de bovendelen en een witte onderzijde met een roodbruine keel en een zwarte borstband. De staart is diep gevorkt met lange buitenste staartpennen waarmee hij zichzelf stuurt. Hij voert snelle, sierlijke vluchten uit en pikt tijdens het vliegen met zijn breed geopende bek allerlei insecten als muggen, vliegen, motten en kevertjes uit de lucht. Om te drinken scheert hij rakelings over het wateroppervlak en dipt dan de ondersnavel in het water.
Voortplanting
De boerenzwaluw broedt van mei tot augustus. Soms hebben ze een 2e legsel in juni/juli en het kan voorkomen dat er nog een 3e legsel is in augustus, maar dat hangt erg af van het weer en of er nog genoeg voedsel te vinden is. Per legsel leggen ze 3-6 eieren en de zwaluw broedt 12 tot 16 dagen.
Zoals zijn naam al verklapt maakt de boerenzwaluw het liefst zijn nest in stallen met vee, maar ook onder bruggen en afdaken. En er zijn soms meldingen dat ze zelfs in woonkamers bij de mensen thuis een nestje bouwen. Het nest is komvormig en is opgebouwd uit modder, bekleed met strohalmen. De jongen zitten zo'n 20 tot 24 dagen op het nest. Als het weer slecht is duurt het iets langer voordat ze uitvliegen.
Bescherming
De boerenzwaluw staat op de Nederlandse Rode lijst van broedvogels en ook op de Belgische. Rode Lijsten bevatten soorten die bedreigd worden of kwetsbaar zijn. Rode Lijsten hebben geen officiële juridische status, maar hebben in de praktijk wel een belangrijke signaleringsfunctie. Voor deze soorten geldt een hogere prioriteit bij het nemen van actieve beschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld door hun leefgebieden te verbeteren.
De boerenzwaluw voelt zich thuis in landbouwgebieden, waar hij in het open landschap op zoek kan gaan naar voedsel. Door de hervormingen in de Vlaamse en Nederlandse landbouw wordt het voor de boerenzwaluw echter steeds moeilijker om een goede nestplaats te vinden. Vee staat vaak op roosters en schuren zijn minder toegankelijk geworden. De soort staat op de Vlaamse en Nederlandse Rode Lijst dan ook geregistreerd als ‘achteruitgaand’.
Landbouwers kunnen stallen aantrekkelijker maken door latjes, broedplankjes of kunstnesten aan te brengen op plaatsen waar marters of de poes niet bij kunnen.
Weetje
Wist je dat de boerenzwaluw ieder jaar naar hetzelfde nest terugvliegt? Toch knap dat ze telkens hun eigen plekje terugvinden na de lange vlucht vanuit Afrika!
En onder zeelieden staat hij symbool voor een veilige thuisvaart, terwijl hij bij boeren gezien wordt als brenger van geluk.
De boerenzwaluw is een wonder van de natuur, een perfecte combinatie van schoonheid, gratie en snelheid. Het is aan ons om ervoor te zorgen dat toekomstige generaties de kans krijgen om dit prachtige dier in het wild te blijven zien.
